آموزش کامل محاسبه حجم عملیات خاکی در پروژههای عمرانی (متره و برآورد) | در هر پروژه عمرانی، متره و برآورد دقیق آیتمهای پروژه از مهمترین عوامل در تعیین زمان و هزینههاست.
در این مطلب با ما همراه باشید تا به طور کامل و تخصصی در مورد موضوع نحوه محاسبه حجم عملیات خاکی در پروژههای عمرانی بررسی کنیم.
مقدمه
یکی از کلیدیترین بخشهای این فرایند، محاسبه حجم عملیات خاکی است که شامل برآورد دقیق حجم خاکبرداری و خاکریزی باتوجهبه طراحیهای پروژه است. برای دستیابی به این هدف، در اولین گام لازم است مهندسین طراح، درکی دقیق از وضعیت موجود پروژه از نظر پستیوبلندی ارتفاعی یا بهاصطلاح وضع موجود زمین داشته باشند.
به همین منظور، با استفاده از روشهای مختلف و با مشاوره مهندسین نقشهبردار، اقدام به تهیه نقشه توپوگرافی میشود. این نقشه، نقطه شروع فرایند متره و برآورد حجم عملیات خاکی است. پس از این مرحله، طراحان المانهای مختلف پروژه شامل تونل، سد، ساختمان، سایت، راه و غیره را طراحی کرده و بر اساس طراحی خط پروژه، استانداردهای مرتبط با پروژه را تعریف میکنند.
چگونه حجم عملیات خاکی در راهسازی و پروفیل طولی را محاسبه کنیم؟
در مرحله اول لازم است اقدام به تهیه نقشه توپوگرافی باتوجهبه وضع موجود و مقیاس بهینه شود و در آن تمامی عوارض برداشت میشود.
در مرحله بعدی طراحی مسیر بر اساس معیارهای راهسازی انجام میشود که شامل خط پروژه است که با استفاده از نرمافزارهای تخصصی مانند civil3d انجام میشود.
بهمنظور محاسبه عملیات خاکی و درنظرگرفتن مساحت مدنظر برای استفاده در فرمول از مقاطع عرضی استفاده میشود که این موضوع نیز در نرمافزار civil3d قابل انجام است. جهت محاسبه حجم از فرمولهای روش متوسط مقاطع عرضی و روش منشوری است و در نهایت جدول محاسبه حجم تولید میشود که حجم تجمیعی را به ما بدهد.
روشهای محاسبه حجم عملیات خاکی و بتنریزی فونداسیون در نقشهبرداری ساختمانی
برای محاسبه حجم عملیات خاکی و بتنریزی فونداسیون، روشهای مختلفی وجود دارد که با توجه بهدقت موردنیاز و پیچیدگی فونداسیون انتخاب میشوند:
روش دستی:
- این روش مناسب فونداسیونهای کوچک و با اشکال ساده هندسی (مانند نواری یا مربعی) است.
- فونداسیون را به بخشهای کوچکتر تقسیم کرده، مساحت هر بخش را محاسبه و در ارتفاع ضرب میکنیم تا حجم نهایی به دست آید.
روش مقطع عرضی:
- برای فونداسیونهای پیچیدهتر، مقاطع عرضی در فواصل مشخص برداشته میشود.
- با استفاده از فرمول میانگین مساحت، حجم بین مقاطع محاسبه میشود.
روش شبکهبندی:
- برای اشکال نامنظم، مساحت سطح را ثابت در نظر گرفته و اختلاف ارتفاع بین سطح اولیه و نهایی را در آن ضرب میکنیم.
روش دقیق مهندسی با دوربین توتال استیشن و نرمافزار Civil 3D:
- ابتدا سطح اولیه زمین با برداشت توپوگرافی ثبت میشود.
- سپس سطح تمامشده فونداسیون برداشت شده و اختلاف ارتفاع نقاط مشخص میشود.
- با ورود دادهها به نرمافزارهای تخصصی مانند Civil 3D، حجم نهایی بادقت بالا محاسبه میشود.

راهنمای کامل محاسبه حجم عملیات خاکی با بیل مکانیکی
در محاسبه حجم عملیات خاکی با استفاده از بیل مکانیکی، چند پارامتر مهم باید مدنظر قرار گیرد تا دقت محاسبات بالا باشد. این پارامترها عبارتاند از:
- ظرفیت باکت بیل مکانیکی: این مقدار نشاندهنده حجم خاکی است که بیل مکانیکی میتواند در هر بار بارگیری حمل کند.
- ضریب پرشدن پاکت: این ضریب بسته به نوع خاک تغییر میکند و معمولاً بین ۹۰ تا ۱۱۰ درصد متغیر است. برای خاکهای نرمتر این ضریب بیشتر است.
- ضریب تورم خاک: بسته به نوع خاک، این ضریب میتواند ۱۰ تا ۳۰ درصد از حجم اسمی خاک بیشتر شود.
اگر حجم عملیات خاکبرداری مشخص باشد و ظرفیت باکت بیل مکانیکی نیز مشخص شود، میتوان تعداد دفعات تخلیه باکت را بادقت بالایی محاسبه کرد. این محاسبات به افزایش دقت عملیات خاکبرداری کمک میکند و مدیریت پروژه را بهبود میبخشد.

آموزش محاسبه حجم عملیات خاکی با اکسل
خیلی از اوقات بهمنظور محاسبه حجم عملیات خاکی میتوان بهمنظور مستندسازی در پروژهها بهخصوص راهسازی از اکسل استفاده کرد به همین منظور نمونه اکسل محاسبه حجم را میتوان مشابه شکل زیر تنظیم و باتوجهبه فرمولها و فایل برداشتی نقشهبرداری اقدام به محاسبه حجم عملیات خاکی نمود.
محاسبه حجم عملیات خاکی: آموزش دستی و نرمافزاری برای مبتدیان و حرفهایها
برای محاسبه حجم عملیات خاکی، درک دقیق از حجم بسیار مهم است. حجم خاک از ضرب مساحت مقطع در تغییرات ارتفاع به دست میآید. این فرایند زمانی که شکل خاکبرداری بهصورت منظم و هندسی باشد، چندان پیچیده نیست. اما زمانی که پروژه بهصورت مقطعبندی شده و در مساحتهای نامنظم انجام میشود و عملیات خاکبرداری و بتنریزی در لایههای مختلف صورت میگیرد، محاسبه حجم خاک نیازمند تجهیزات پیشرفته، برنامهریزی دقیق و مستندسازی است.
در این شرایط، استفاده از نرمافزارهای مهندسی برای محاسبه دقیق حجم خاک و انجام تحلیلهای پیچیده بسیار ضروری است. تیم مشاوران UTM با تجربه بالا در این زمینه میتواند شما را در محاسبات خاکی، برنامهریزی پروژههای عمرانی و استفاده از نرمافزارهای مهندسی یاری کند.
نحوه محاسبه حجم عملیات خاکی بین دو سطح
اولین گام در هر پروژه عمرانی، تهیه نقشه توپوگرافی از سطح طبیعی و بکر پروژه است. این برداشت نقشهبرداری، اولین مستند و مبنای ارتفاعی در فرایند طراحی و مستندسازی پروژه به شمار میآید. باتوجهبه طرح کارفرما و نوع اجرای پروژه، میتوان زمانبندی و هزینهها را در قالب صورتوضعیت پیشبینی کرده و حتی عملکرد پیمانکاران را ارزیابی نمود.
برای انجام این کار، سطح اولیه توسط مهندس نقشهبردار انجام میشود. سپس در هر مرحله، سطح ثانویه نیز برداشت شده و اختلاف ارتفاع بین این دو سطح، در مساحت ثابت پروژه که همان محدوده پروژه است ضرب میشود. بهاینترتیب، حجم خاکبرداری و خاکریزی مشخص میشود.
این محاسبات باید حتماً توسط یک مهندس نقشهبردار باتجربه و مسلط به نرمافزارها و تجهیزات مهندسی انجام شود تا دقت و صحت محاسبات تضمین گردد.
خدمات تخصصی آقای UTM در محاسبه حجم عملیات خاکی پروژهها
تیم مهندسی آقای UTM با بهرهگیری از تجربه، زیرساختها و تجهیزات بهروز مهندسی نقشهبرداری توانسته است رضایت ۱۰۰ درصدی پیمانکاران را جلب کند. محاسبه حجم عملیات خاکی یکی از مهمترین عملیاتها در هر پروژه عمرانی است. تبادل حجم خاکی در پروژههای عمرانی به معنی هزینه و جابجایی صورت وضعیت است.
حساسیت این موضوع برای هر کسی که حتی یکبار از نزدیک در پروژههای بزرگ مانند ساختمانسازی، سدسازی، تونلسازی، راهسازی و دیگر عملیاتهای تسطیح شرکت کرده باشد، کاملاً مشخص است.
این نکته بارها مطرح شده که مشاوره از مهندس نقشهبردار خبره تنها هزینه نیست، بلکه صرفهجویی در زمان، بالابردن دقت و اعتماد در پروژه است. به همین دلیل، ملاک قراردادن دستمزد پایین و صرفاً هزینه درنظرگرفتن برای کارفرما گاهی منجر به خسارات جبرانناپذیر در پروژه خواهد شد.
در هر مرحله از پروژه ما مشاور شما برای مدیریت درست و بهینه پروژه خواهیم بود.
تجهیزات مهندسی ضروری برای محاسبه حجم عملیات خاکی: توتال استیشن، گیرنده مولتی فرکانس، ترازیاب
اهمیت تجهیزات مهندسی در محاسبه حجم عملیات خاکی
در پروژههای عمرانی، محاسبه دقیق حجم عملیات خاکی از اهمیت بالایی برخوردار است. برای انجام این کار، استفاده از تجهیزات مهندسی پیشرفته نه تنها ضروری، بلکه نقش کلیدی در موفقیت پروژه دارد. این تجهیزات به تیمهای دفتر فنی و کارگاهی کمک میکنند تا دادههای دقیقتری جمعآوری کرده و کنترل بهتری بر روند اجرا داشته باشند.
یکی از مهمترین ابزارها در این زمینه، دوربین توتال استیشن است. این دستگاه با قابلیت اندازهگیری طول، زاویه و اختلاف ارتفاع، امکان محاسبه مختصات سهبعدی نقاط مختلف زمین را فراهم میکند. با استفاده از این دادهها میتوان حجم خاکبرداری یا خاکریزی را با دقت بالا محاسبه کرد.
حضور یک مهندس نقشهبردار باتجربه و خلاق در کنار این ابزار، نقش مهمی در مدیریت دقیقتر و پیشرفت اصولی پروژه ایفا میکند. توتال استیشن را میتوان چشم دقیق پروژه دانست که دیدی جامع از وضعیت واقعی زمین و عملیات در حال اجرا به ما میدهد.
علاوه بر آن، گیرندههای مولتیفرکانس GPS نیز از دیگر ابزارهای کلیدی در عملیات نقشهبرداری هستند. این دستگاهها با اتصال به ماهوارهها، مختصات مسطحاتی بسیار دقیقی را در اختیار قرار میدهند و در ایجاد شبکههای دائمی مختصات در پروژههای بزرگ کاربرد فراوانی دارند.